Çocuk felci neden meydana gelir ve nasıl bulaşır?

Çocuk felci, poliovirüs adı verilen bir virüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Bu virüs, omurilikteki sinir hücrelerine saldırarak felce yol açabilir. Hastalık özellikle 5 yaş altı çocuklarda görülse de, aşısız her yaştan bireyi etkileyebilir. Günümüzde etkili aşılama programları sayesinde çocuk felci vakaları büyük ölçüde azalmış olsa da, hala bazı bölgelerde görülebilmektedir.

Çocuk felcinin temel nedeni, poliovirüsün vücuda girmesi ve çoğalarak sinir sistemini etkilemesidir. Virüsün üç tipi (tip 1, tip 2 ve tip 3) bulunur ve her biri hastalığa neden olabilir. Virüs, aşağıdaki durumlarda vücuda yayılır:

• Bağışıklık sisteminin zayıf olması, özellikle aşısız bireylerde virüsün daha kolay ilerlemesine neden olur.
• Yetersiz hijyen koşulları, virüsün yayılmasını kolaylaştırır.
• Kalabalık ve temiz suya erişimin kısıtlı olduğu ortamlar, bulaş riskini artırır.

Virüs, vücuda girdikten sonra bağırsaklarda çoğalır ve kan dolaşımı yoluyla sinir sistemine ulaşabilir. Burada motor nöronları (hareketi kontrol eden sinir hücrelerini) tahrip ederek kalıcı felce veya ölüme yol açabilir. Çoğu enfeksiyon hafif belirtilerle geçse de, yaklaşık %1'inde ciddi nörolojik komplikasyonlar gelişir.

Çocuk felci, esas olarak fekal-oral yol (dışkı-ağız yolu) ve solunum salgıları yoluyla bulaşır. Virüs, enfekte kişilerin dışkısında ve boğaz salgılarında bulunur. Bulaşma yolları şunlardır:

• Kirli su veya gıdalar: Enfekte kişilerin dışkısıyla kirlenmiş suyu içmek veya bu suyla yıkanmış yiyecekleri tüketmek.
• Doğrudan temas: Enfekte bir kişiyle el sıkışma veya yakın temas sonrası ellerin ağza götürülmesi.
• Solunum damlacıkları: Hapşırma veya öksürme sırasında havaya yayılan damlacıkların solunması (daha az yaygın bir bulaş yolu).

Virüs, özellikle sıcak ve nemli ortamlarda uzun süre canlı kalabilir. Enfekte kişiler, belirtiler ortaya çıkmadan önce bile virüsü yayabilir, bu da salgın riskini artırır. Bulaşmayı önlemek için temiz su kaynaklarına erişim, el hijyeni ve düzenli aşılama kritik öneme sahiptir.

Çocuk felci, ciddi sonuçlara yol açabilen bir hastalık olsa da, aşılama ile önlenebilir. Dünya Sağlık Örgütü'nün küresel aşılama çabaları sayesinde birçok ülkede çocuk felci tamamen ortadan kaldırılmıştır. Ebeveynlerin çocuklarını aşı takvimine uygun şekilde aşılatması, bu hastalığın yayılmasını durdurmak için en etkili yoldur.